تهجد اهل‌کتاب (قرآن)شب زنده داری برای تلاوت آیات الهی و عبادت برای او، ملاک برتری برخی از اهل کتاب است. ۱ - برتری برخی اهل کتابلیسوا سواء من اهل الکتـب امة قائمة یتلون ءایـت الله ءاناء الیل وهم یسجدون.(آنها همه یکسان نیستند؛ از اهل کتاب، جمعیّتی هستند که (به حق و ایمان) قیام می‌کنند؛ و پیوسته در اوقات شب ، آیات خدا را می‌خوانند؛ در حالی که سجده می‌نمایند.) ۲ - امت قائمهخداوند متعال در آیه ۱۱۳ و ۱۱۴ سوره آل عمران امت قائمه را توصیف می‌کند و می‌فرماید: لیسوا سواء من اهل الکتاب، اهل کتاب که عبارتند از یهود و نصارا همه آنها یکسان نیستند بعضی از اینها امت قائمه هستند و امت قائمه چند خصوصیت دارد: یتلون آیات الله آناء اللیل و هم یسجدون اینها آیات خدا را در ساعات شبانه می‌خوانند در حالیکه در سجده هستند. این تلاوت آیات الله آناء اللیل و هم یسجدون بیانگر واقعیت عبودیت و خضوع و تواضع آنها در برابر مسائلی است که ذات مقدس پروردگار در قرآن بیان کرده است. البته ما در اقسام تهجد، یک قسم تهجدی داریم که این را جزء سیره امام هشتم علیه‌السّلام نقل کرده‌اند و روش امام رضا علیه‌السّلام در تهجد به همین صورتی مذکور بوده است. در تهجد شبانه یک عده اهل نمازند، یک عده اهل دعا و مناجاتند، برخی بخش عمد‌ای از شب را تهجد می‌کنند، برخی ثلثی از شب را، و برخی هم زمان سحر (مقارن با صبح) را به تهجد می‌پردازند. کمیت در تهجد فرقی ندارد اما از نظر کیفیت تهجد این سه مطلب بیان شده است : ۱- یا نماز بخواند که تحت عنوان قیام اللیل در آیات و روایات آمده است که نقل شده است که تهجد حضرت علی علیه‌السّلام در حال قیام و نماز بوده است. ۲- شب را تا صبح مناجات می‌کنند که تهجد حضرت سجاد علیه‌السّلام به این گونه بوده است ۳- نوع دیگر تهجد روش پیغمیر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و امام رضا علیه‌السّلام بوده: در تهجد شبانه قرآن می‌خواندند و وقتی که به آیات عذاب یا بهشت می‌رسیدند به درگاه خدا گریه می‌کردند و با حضرت حق مناجات می‌کردند. در این آیه شریفه ویژگی امت قائمه را از نظر عبادت همین نکته را ذکر می‌کند که می‌فرماید تهجد شبانه اینها با تلاوت آیات قرآن آنهم در سجده انجام می‌گرفته است. البته ممکن است که این آیه نمی‌خواهد روش تهجد را بیان کند، بلکه می‌خواهد آن ویژگی‌های روحی و حالت اخلاقی امت قائمه را در درگاه عبودیت و بندگی خدا بیان کند که اینها خضوع و تسلیم شان در برابر پروردگار در حالی بوده است که تحت تاثیر فرمایشات و آیات الهی بوده‌اند و آیات الهی آنقدر در آنها تاثیر می‌گذاشته است که آنها را در آن منتهی درجه خضوع و خشوع که حالت سجده است وادار می‌کرده و به تعبیر دیگر دلدادگی و تحت تاثیر شدید آیات الله، خصوصیت امت قائمه است. ۳ - ویژگی امت قائمهامت قائمه، کتاب اللّه (قرآن) را در لحظاتی از شب تلاوت می‌کنند: «یَتلونَ ءایتِ اللّهِ ءاناءَ الَّیلِ و هُم یَسجُدون» برخی گفته‌اند: با توجه به جمله «وهُم یَسجُدون» قرائت قرآن در نماز عشا یا نماز شب مراد است. امّا کسانی که امت قائمه را وصف برای اهل کتابی قرار داده‌اند که اسلام نیاورده اند، آن را به تلاوت مناجات ها و ادعیه یا بر قرائت بخش تحریف نشده تورات و انجیل حمل کرده اند. این گروه در مورد «و هُم یَسجُدون» گفته‌اند: یا مراد، معنای لغوی آن یعنی خشوع و خضوع در برابر خداوند یا کنایه از نماز اهل کتاب استو این سجده باید برای خداوند باشد؛ نه دیگران، حتی مسیح نیز شایسته سجده نیست، اگرچه بعضی او را پسر خدا یا خدا بدانند. ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۳۱۲، برگرفته از مقاله «تهجد اهل‌کتاب». |